Türkiye, hayvancılık sektöründeki verimliliği artırmak ve kaliteyi yükseltmek için yeni destekleme modeline geçti. Ancak bu modelin uygulamaya konulmasıyla birlikte, çoban ihtiyacı diğer sektörlerdeki açıkları bile geride bıraktı. İŞKUR'un 2024 yılı ikinci çeyreğine ait Açık İş İstatistikleri Araştırması'na göre, imalat sektöründe 99 bin 991, toptan ve perakende ticaret sektöründe 62 bin 489, konaklama ve yiyecek hizmetleri sektöründe ise 35 bin 908 açık iş bulunuyor. Buna karşın, çoban ihtiyacı bu rakamları aşarak, 150 bin kişilik dev bir açığa ulaşmış durumda.
Eğitim ve Öğretmen Açığından Daha Büyük Bir Kriz
Millî Eğitim Bakanı Yusuf Tekin, geçtiğimiz yıl eylül ayında 68 bin öğretmen ihtiyacından bahsederken, Türk Eğitim-Sen Genel Başkanı Talip Geylan ise 2024'te en az 92 bin öğretmen ataması yapılması gerektiğini ifade etmişti. Ancak bu rakamlar, hayvancılık sektöründeki 150 bin çoban açığının yanında küçük kalıyor. Bu durum, Türkiye'nin eğitim ve diğer sektörlerdeki açıklarının bile hayvancılıktaki açık kadar acil olmadığını gösteriyor.
Yabancı Çobanlarla Açık Kapatılmaya Çalışılıyor
Yüksek maaşlara rağmen, çoban sıkıntısının çözülmesi için bir dizi istihdam desteği ve eğitim programı uygulanıyor. Ancak yerli çoban bulmakta yaşanan zorluklar, yabancı iş gücüne yönelmeyi zorunlu kılıyor. Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, Türkiye’de 400 bin aktif küçükbaş hayvancılık işletmesinin bulunduğunu belirterek, “Yabancıların çalışmasına engel bir durum yok. Yabancı iş gücünün istihdamının devamını sağlamak için Bakanlıklarımız iş birliği içinde çalışmalarını sürdürüyor” dedi.
150 Bin Çoban Açığının Detayları
Türkiye Damızlık Koyun Keçi Yetiştiricileri Merkez Birliği (TÜDKİYEB) Başkanı Nihat Çelik, sektörde mevcutta yaklaşık 50 bin çobanın çalıştığını ve sürdürülebilirlik açısından 150 bin çobanın istihdam edilmesinin şart olduğunu ifade etti. Çelik, “Bakanlıkların bu konuda yoğun çalışmalar yürüttüğünü biliyoruz, ancak bu çalışmaların hızlandırılması gerekiyor. Yerli çobanlığı özendirmek ve yabancı çobanların yasal mevzuat çerçevesinde çalışabilmeleri için gerekli düzenlemelerin yapılmasını talep ediyoruz” dedi.
Çoban Destekleme Programı ve Finansal Yardımlar
Tarım ve Orman Bakanı Yumaklı, ‘sürü yöneticisi istihdam desteği’ kapsamında bugüne kadar 71 binden fazla işletmeye 660 milyon lira civarında destek sağlandığını belirtti. 2014 yılında başlatılan bu uygulama, yaklaşık 10 yıldır devam ediyor ve çoban başına destek miktarı 2021 yılında 6 bin lira iken, 2022’de 12 bin liraya, 2023 yılında ise 30 bin liraya yükseldi. Ayrıca, 400 bin aktif küçükbaş hayvancılık işletmesinin ehil sürü yöneticisi ihtiyacını karşılamak amacıyla eğitimini tamamlayan 50 binin üzerinde sürü yöneticisine sertifika verildi.
Türkiye’nin hayvancılık sektörü, çoban açığını kapatmak için yoğun bir çaba sarf ediyor. Ancak bu kriz, sektördeki sürdürülebilirliği sağlamak ve verimliliği artırmak için daha kapsamlı ve hızlı çözümler gerektiriyor. Şu anda en büyük çaba, yurt dışından alınacak çobanlarla bu büyük açığın kapatılmasına yönelik.
