Vücudun en büyük atardamarı olan aort, kalpten çıktıktan sonra öncelikle kalbe ve beyne, sonra diğer hayati doku ve organlara kan pompalanmasını sağlar.
Aort Yırtılması Nedir?
Kalpte çıktığı noktada yaklaşık 3 cm. çapında olan aort damarının iç kısmından yırtılması ise aort diseksiyonu olarak tanımlanır. Dünya çapında 1 milyonda 5 ila 30 arasında görülen aort diseksiyonu çoğunlukla 40 yaş üzerindeki hipertansif yani yüksek tansiyon hastalığı olan kişilerde görülür. Aynı yaş grubundaki kadınlara oranla erkeklerde 2-3 kat daha sık görülen bu durum, hızlı tanı ve tedavi gerektirir.
Aniden Gelişen Ağrılar ve Ciddi Sonuçlar
Aniden gelişen sırt ağrısı veya göğüs bölgesinde ağrı ile karakterize olan aort diseksiyonu; kalp krizi, çoklu organ yetmezliği ve hatta ölümle sonuçlanabilecek kadar ciddi sonuçlar doğurabilir. Aort diseksiyonu, aort damarının farklı sebeplerle yırtılması ve duvar içine kan dolmasıyla oluşur.
Kan Akımında Anormallik ve Hayati Tehlike
Aort damarı fiziksel olarak 3 ayrı tabakadan oluşur. Kanın geçtiği iç katmanda farklı sebeplerden dolayı yırtılma oluşabilir. Aort damarının içinden yüksek basınçla geçen kan, yırtık olan iç katmanın olduğu bölgenin açılmasına ve kanın orta tabakaya geçmesine neden olur. Aort damarının iç ve dış katmanlarının birbirinden ayrılmasına yol açan bu durumun neticesinde aort içindeki kan, aort duvarlarından vücut içindeki boşluklara doğru akmaya başlar. Bu durum kişinin ani şoka girmesine ve hayatını kaybetmesine yol açabilir.
Riskler ve Önlemler
Tüm vücuda kanın sağlıklı şekilde taşınmasını sağlayan aort damarında gelişen anormallik, tüm vücudun zarar görmesine neden olabilir. Bu yüzden aort diseksiyonu varlığında hızlı tanı ve acil müdahale son derece önemlidir. Yüksek tansiyonun kontrol altına alınması, sigara kullanımının bırakılması ve düzenli egzersiz yapılması gibi önlemler alınabilir.
Belirtiler ve Tanı
Aort diseksiyonu vakalarının yaklaşık olarak %40'ı ani ölümle sonuçlanır. Geriye kalan %60'lık kesimin tedavi şansı, aort diseksiyonunun tipi, yaygınlığı ve hastaneye ne kadar hızlı getirildiğine bağlı olarak farklılık gösterir. Belirtiler arasında şiddetli göğüs ağrısı, nefes darlığı, bayılma, kan basıncında değişiklikler, ses kısıklığı gibi bulgular yer alır. Tanıda BT, anjiyografi, MR anjiyografi gibi yöntemler kullanılır.
Tedavi Seçenekleri ve Sonuçlar
Aort diseksiyonu tedavisi ilaçlı, endovasküler veya cerrahi yöntemlerle yapılır. İlaçlı tedavide kan akışı düzenlenir ve yüksek tansiyon kontrol altına alınır. Endovasküler tedavi stent kullanımıyla yapılırken, cerrahi müdahalede aort yırtılması olan bölge çıkarılarak suni damar takılabilir. Tedaviye hızlı başlanması ve uygun yöntemin seçilmesi önemlidir.
Aort yırtılması (diseksiyonu), yaşamı tehdit edebilen ciddi bir durumdur. Hipertansiyon, damar sertliği, travmalar ve genetik faktörler riski artırabilir. Belirtiler ani başlar ve tedavi hızlı müdahale gerektirir. Risk faktörlerinin kontrol altına alınmasıyla önlenebilir ve tedaviyle sonuçları azaltılabilir. Tedavide ilaçlı, endovasküler veya cerrahi yöntemler kullanılır, ancak doğru tedavi seçimi ve hızlı müdahale sonuçları belirleyicidir.