Yozgat Bozok Üniversitesi Ziraat Fakültesi Süs Bitkileri Anabilim Dalında Öğretim üyesi Dr. Tuğba Kılıç, "Yapılan araştırmalarda Yozgat ilinde yayılış gösteren türümüzün antioksidan özelliği bakımından kuşaklar arasında ilk beşte yer aldığı belirlenmiştir, dolayısıyle çok daha ayrı bir önem taşımaktadır" diyerek, bitkinin (Cehrilik Lalelerinin) korunarak gelecek kuşaklara aktarılması gerektiğini söyledi.
Yozgat’ın Cehrilik bölgesindeki Gelin Kayasının eteğindeki dere yatağında kendiliğinden yetişen, yöre halkının ‘Cehrilik Lalesi’ olarak tanımladığı, farklı bölgelerde “Ayı Gülü” olarak adlandırılan bitki, Antalya, Konya, Muğla, İstanbul Şile’de Orman Genel Müdürlüğünün koruması altında bulunuyor.”
Yozgat’ta ise bitkiyle ilgili koruma kararı alınamadığı için isteyen istediği gibi koparıp, evinin, işyerinin bahçesine taşıyıp, yetiştirmeye çalışıyor ifadesini kullandı.
Yozgat Bozok Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Tuğrul Yakupoğlu, akademisyenlerle birlikte Cehrilik bölgesini gezdi, bitki hakkında yürütülen çalışmaları değerlendirdi.Konunun uzmanı olan Ziraat Fakültesi Süs Bitkileri Anabilim Dalında Öğretim üyesi Dr. Tuğba Kılıç’tan bilgi alan Yakupoğlu, "Anladık ki Şakayık gerçekten korunması gereken önemli bir bitki. Peyzaj Mimarlığı bölümünün çalışma konuları arasına giriyor bu bitki. Yeterli öğretim üyesi sayımızı tamamladığımızda Peyzaj Mimarlığı bölümün orta vadede zaten öğrenci de alarak bölümümüzü hareketlendireceğiz.” dedi.
Bu bitki yine Süs Bitkileri Anabilim dalındaki öğretim elemanımızın çalışma alanına giriyor ki; Tuğba hanım kendileri burada bize yeterince bilgiler verdiler. Fakülte olarak planlamamız dahiline bu bitkinin korunması, bitki üzerine yapılacak bilimsel çalışmaları ve özellik halkı bilinçlendirme noktasındaki yayın faaliyetlerini almış bulunuyoruz" dedi.
"Şakayık dünyada üretim ve ticareti yapılan en önemli çiçekli bitkilerden bir tanesi" diyen Yozgat Bozok Üniversitesi Ziraat Fakültesi Süs Bitkileri Anabilim Dalında Öğretim üyesi Dr. Tuğba Kılıç ise, "Ülkemiz Şakayık bakımından merkezi konumda bulunmaktadır. Dolayısıyla ciddi bir genetik kaynağa sahibiz. Yozgat bölgesinde gördüğümüz ve halk tarafından “Cehrilik Lalesi” olarak adlandırılan türümüzde yine bizim için önemli, nadir türler arasında yer alan bir bitki ve korunma ihtiyacı bulunan bir tür" ifadelerini kullandı.
Yozgat ilinde yayılış gösteren türümüzün antioksidan özelliği bakımından kuşaklar arasında ilk beşte yer aldığı belirlenmiştir, dolayısıyla çok daha ayrı bir önem taşımaktadır. Gelecek nesillere bitkinin aktarımını sağlamak için, hangi amaca yönelik olarak kullanılacağının belirlenmesine, ekonomik öneminin ortaya konulmasına yönelik çalışmaların yürütülmesi amacıyla mutlaka bu genetik kaynağın kurması gerekmektedir. Bu anlamda Ziraat Fakültesi olarak hem türü korunmasını sağlamak hem de kültür alma işlemlerini yapmak amacıyla gerekli girişimlerde bulunacağız” dedi.
Kılıç, 2023 yılında soğanlı bitkiler ihracat listesine bakıldığında Şakayık çiçeğinin doğadan toplanarak ihracatı yasaklı olan türler arasında yer aldığını bildirdi, ve şunları anlattı:”İzne tabi olmadan toplanamayacağı, toplandığı takdirde de çok ciddi bir cezai işlem para tutarı şeklinde cezai işlem uygulanacağı biliniyor. Buna rağmen kaçak toplamalar oluyor, bunun önüne geçemiyoruz. Bunu önüne geçilebilmesi için mutlaka yöre halkının bu konuda aydınlatılması, bilinçlendirilmesi gerekiyor. Yöre halkının da desteğiyle beraber insitu korumanın sağlanması, bu bitkinin geleceğini ve sürdürülebilirliğini sağlamak için ayrı önem taşıyor.dedi.
Ziraat Fakültesi olarak elimizden gelen her türlü desteği ve yolu izleyeceğimiz aşikâr. Şakayık aslında çok eski yıllardan beri kullanılabilen bir bitki. Bu arada gıda olarak da kullanılıyor, kurutulmuş olarak taze olarak doğal olarak kullanılabiliyor.
Koku kaynağı olması nedeniyle parfümlerde, sabunlarda deodorantlarda çok yaygın olarak ve kolonya yapımında kullanılıyor. Tohumları kolye yapımında kullanılıyor. Çok yaygın bir kullanım alanı var. Tıbbi bir bitki olması nedeniyle antioksidan özellikleri yanında antienflamatuvar olması yanında ağrı kesici etkisi nedeniyle çok yaygın olarak kullanıyor” dedi ve koruma altına alınması gerektiğini ifade etti.
