Meclis İçerisindeki Hizipleşmeler zaman içerisinde parti oluşumuna gitmişlerdir. İlk parti Atatürk’ün liderliğinde Halk fırkası, kuruluş tarihi İzmir’in kurtuluşu kabul edilir. 9 Eylül 1922 parti adını 10 Kasım’da Cumhuriyet Halk Fırkası olarak değiştirmiştir. 2 yıl sonra Kazım Kâzım Karabekir liderliğinde olan grup 17 Kasım 1924 yılında Terakkiperver Cumhuriyet Fırkasını kurmuşlardır. Tek parti döneminden çok partili hayata geçişin ilk denemesi Terakkiperver’dir.
Atatürk Nutuk da Terakkiperver cumhuriyet fırkasının kurulmasını bir komplo olarak değerlendirmiştir. Çünkü Atatürk’e rağmen kurulan bir partidir, Atatürk paşalar komplosu olarak adlandırır. Terakkiperverin kurulması ile ülkemizde çok partili hayat başlamıştır.
Atatürk iktidar ile muhalefet arasında çatışmaların yaşanmaması için İsmet İnönü’yü sert bir politikacı olması sebebi ile başbakanlıktan alarak yerine daha ılımlı bir politikacı olarak, Ali Fethi Okyar’ı getirmiştir. Terakkiperverin tarihi oldukça kısadır. 17 Kasım 1924’de kurulmuş, 5 Haziran 1925’de parti kapatılmıştır sebebi ise Şeyh Sait isyanı 13 Şubat 1925 tarihinde doğuda çıkmıştır. Diyarbakır’ın Ergani ilçesinde başlamış doğu ve güneydoğuya yayılan bir isyandır. Dini motifli olan bu isyanın arkasında olan ülke İngiltere sebebi ise Musul’dur. İsyan çıkar çıkmaz Atatürk başbakan değişikliğine gitmiştir ve sert bir politikaya sahip olan İsmet İnönü tekrar göreve dönmüştür. İnönü’nün Yaptığı ilk icraat Takriri Sükûn kanunu (Huzurun Sağlanması) çıkarmak olmuştur. Bu kanunla birlikte istiklal mahkemeleri kurulmuştur. İsyan kısa sürede bastırılmıştır. Terakkiperver Cumhuriyet fırkasının bazı yöneticileri bu isyana destek verdikleri iddiasıyla 5 Haziran 1925 yılında kapatılmıştır ve bu şekilde çok partili hayata geçiş denemesinin sona erdiğini görmekteyiz.
Çok partili hayata geçiş için ikinci deneme Serbest Cumhuriyet fırkasıdır. 12 Ağustos 1930 Yılında kurulmuştur fakat 17 Kasım 1930’da kapatılmıştır. 100 günlük parti olarak da bilinir. Atatürk’ün isteği üzerine kurulur partide önemli isimler vardır Nuri Conker ve Atatürk’ün kız kardeşi Makbule hanım da partide yer almaktadır.
Hem siyasal hem ekonomik anlamda liberal, laik bir partidir. Kapatılmasının sebebi İzmir mitingi serbest Cumhuriyet fırkası genel başkanı Ali Fethi Okyar ve arkadaşları İzmir’de miting düzenlemişlerdir. Halk tarafından rağbet oldukça yüksek Cumhurbaşkanı aleyhine atılan sloganlar var. Atatürk’ün isteği üzerine kurulan bu parti yine aynı şekilde kapatılmıştır.
100 günlük bir parti olmasına rağmen yerel seçimlere katılmıştır serbest Cumhuriyet fırkası 502 seçim çevresinden 31 belediye başkanlığı kazanmıştır. Çok partili hayata geçiş denemesi Serbest Cumhuriyet Fırkası ile de olumsuz sonuçlanmıştır. Daha sonra milli kalkınma partisi, Temmuz 1945 yılında kurulmuştur genel başkan Nuri Demirağ demokrat partiden önce kurulmuş fakat tam bir muhalif parti olamamıştır. Kuzu partisi olarak da bilinir. Partiye kuzu partisi denmesinin sebebi,
toplantılarda sürekli kuzu çevirmesi yedikleri için partinin lakabı o şekilde kalmıştır, böylece 3. Denemede başarısız olmuştur. En sonunda CHP milletvekilleri Celal Bayar, Adnan Menderes, Refik Koraltan ve Fuat Köprülü 7 Haziran 1945 yılında CHP Meclis grubuna 4’lü takrir (önerge) vermiştir. Önergede yer alan maddeler kısaca, anayasadan anti demokratik ifadelerin çıkarılması, yargı denetiminde seçimlerin yapılması, gerçekten yasamanın yürütmeyi denetleme imkânı verilmesi istenmiştir. CHP tarafından 12 Haziran 1945’de önerge reddedilmiştir. Amaç bu isimlerin partiden ayrılması ve yeni bir partinin kurmasıdır, 7 Ocak 1946 bu dört isim bir araya gelerek Demokrat partiyi kurmuşlardır. Bu şekilde Türkiye’de resmi olarak çok partili hayat başlamıştır.
Çok partili hayata geçişin dış nedenleri ve iç nedenleri vardır.
Türkiye’nin Sovyetler birliğinin ciddi tehditlerine karşı batının yani ABD ve Avrupa’nın desteğini alabilmek için demokrat gözükmesi gerekiyordu bir ülkede tek partili bir düzen varsa ne kadar demokratik olabilir ki ve sorun sadece bir parti olması değil Şükrü Saraçoğlu döneminde çıkarılan bazı kanunlar vardır. Varlık vergisi kanunu 1942-1944 tepki odağı olmuştur, Hatta 1945-1946 Truman Doktrininden Türkiye demokrat olmaması sebebi ile bu yardımlardan yararlanamamıştır. Yunanistan’da iç karışıklıklar nedeni ile yararlanamadı 12 Mart 1947’de ABD başkanı Truman kongrede bir konuşma yapıyor, konuşmada bu iki ülkenin yardımlardan yararlanamamıştır diyerek Türkiye’ye 100 milyon dolar yardım yapılırken Yunanistan’a 300 milyon dolar yardım yapılmıştır.