Cumhuriyet tarihimizin en tatsız olaylarından birinin 70. yıl dönümüne yaklaşıyoruz. Bu olayların arkasında kim olduğu hâlâ çözülememiştir.
Londra Konferansı Toplanıyor Bu arada Kıbrıs’ın geleceğinin tartışılacağı ve Türkiye, Yunanistan ve İngiltere temsilcilerinin katılacağı konferans, Londra’da İngiliz Dışişleri Bakanı Harold Macmillan başkanlığında 29 Ağustos ile 7 Eylül 1955 tarihleri arasında toplanmıştır. Türk heyetinin başkanlığını Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu yapmıştır.
6-7 Eylül olayları Kıbrıs sorunuyla yakından ilişkiliydi. 1954 yılında Yunanistan, Birleşmiş Milletler’e Kıbrıs’ı ilhak etmek için başvurmuş, ancak bu talep reddedilmişti. Ağustos 1955’te Londra’da İngiltere’nin öncülüğünde düzenlenen konferans devam ederken, 6 Eylül’de İstanbul Ekspres gazetesinde “Atatürk’ün Selanik’teki Evi Bombalandı” manşeti yer aldı. Bu haberin yayılması üzerine İstanbul’da Taksim ve Beyoğlu’nda kalabalık bir grup toplanmıştır.
6-7 Eylül Gecesi Olaylar 6 Eylül 1955 gecesi şiddetlenmiş ve iktidardaki Demokrat Parti hükümeti, İstanbul ve İzmir’de sıkıyönetim ilan etmiştir. Kıbrıs Türktür Cemiyeti’nin öncülüğünün etkili olduğu bu olaylarda, Taksim ve Beyoğlu’nda toplanan insanlar Rumlara ait işyerlerini yağmalamış, evlere, mezarlıklara ve ibadet yerlerine zarar vermiştir. Benzer olaylar Kadıköy gibi diğer ilçelerde de yaşanmıştır.
Bu olaylarla birlikte Londra’daki konferans dağılmıştır. 6-7 Eylül olaylarından dolayı Demokrat Parti yöneticileri Yüksek Adalet Divanı’nda yargılanmıştır.
Planlı Bir Eylem Mi? 6-7 Eylül olaylarının planlı bir eylem olduğuna dair bazı bulgular dikkat çekmektedir:
İstanbul Ekspres gazetesinin o gün ki baskısı normalde günlük 30.000 iken, olay günü 300.000 adet basılmıştır. Neredeyse 10 katı.
Olaylarda kullanılan kamyonlarla getirilen sopalar ele geçirilmiştir.
Hangi evlere zarar verileceği önceden belirlenmiş ve Rumlara ait evler işaretlenmiştir.
Yunanistan emniyet birimleri, Selanik’teki olayı gerçekleştiren şahsın, Oktay Engin, Atatürk’ün evinin yakınlarında yakalandığını bildirmiştir.
Olayların Sonrası 6 Eylül’de başlayan olaylar, 7 Eylül’de kontrol altına alınmış ve hükümet zararları karşılamıştır. Ancak bu olaylardan sonra İstanbul’da yaşayan birçok Rum, Türkiye’yi terk etmiştir.
olaylarının arkasında kimlerin olduğu kesin olarak belirlenememiştir. Ancak gazetenin aşırı baskısı, sopaların ve ev işaretlemelerinin önceden hazırlanması bu olayın organize olduğu ihtimalini kuvvetlendirmektedir.