1-HALEU nedir?
İngilizcesi High-Assay Low-Enriched Uranium (HALEU) ifadesinin baş harflerinden teşkil edilmiş sıklıkla kullanılan ve Yüksek Analizli Düşük oranlı Zenginleştirilmiş Uranyum diye çevirebileceğimiz bir ifadedir[1]. Dünyada hızlı bir şekilde büyük nükleer enerji reaktörlerinden kaçış vardır. Kaçış nükleer enerjiden değil, onun yerini alacak daha düşük oranlı nükleer yakıtların tercih edildiği “HALEU” yakıt tekniğini kullanan küçük mobile daha düşük maliyet ve daha kısa sürede elektrik üretebilen türlere geçme plan, niyet ve arzusudur. Yakıt ağırlığının %5’i ile yüzde %20’si arasında zenginleştirilmiş HALEU yakıtının üretimi, hala Rusya’nın elinde olup Amerika ve İngiltere bu tekeli kırmak için büyük gayretlere girmişler ve HALEU üretim tesisleri için desteklerini arttırmışlardır. HALEU üretimi henüz Rusya dışında, ABD, İngiltere, Çin, Kanada, Güney Kore, Hindistan, Japonya diğer batılı ülkelerde yeterli seviyeye gelememiştir. Ülkemizde de geleceğin reaktörlerine yakıt temini için ülkemiz yetkili kuruluşu Türkiye Enerji, Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu (TENMAK)
gayretlerini arttırmamıştır ama bir an evvel yer ve fizibilite çalışmalarınıda kapsayan çalışmalrına hız vermelidir. Bu yatırımlar için Yozgat göz ardı edilmemelidir. Yer hususunda Yozgat’ımızın avantajlı olduğunu bizlerinde hatırlatmasında fayda vardır. Bu tesislerin bir an evvel faaliyete geçmesi için kamuoyu oluşturulmalı öncü ülkelerden olmanın gerekliliği önemi her platformda dile getirilmelidir. Yeni nesil Nükleer reaktör talebi ile HALEU talebi birbirinden ayrı düşünülmemelidir. Yaptığımız literatür çalışmalarından da anlaşılan odur ki nükleer yakıt üretim çalışmaları ile reaktör yenileme faaliyetleri ivmeli bir şekilde ve paralel gitmektedir. İlk etapta yakıt üretim tesisi ile başlamak ve üretilen yakıtın ihracatına imkân sağlanacağı için öncelikli olmalıdır. Bu tesisler için maliyetin de reaktörün kendisine göre oldukça düşüktür (yaklaşık 500-1000 milyon dolar). Mevcut nesil reaktörlerin inşasında büyük maliyet aşımları nedeniyle gerileyen büyük maliyetli olan nükleer reaktörlerin yerini daha küçük versiyonlarından her şeyi içeren geniş bir kategori olan “gelişmiş” veya “yeni nesil” reaktör tasarımlarına bağlamıştır. Hafif su reaktörleri, nükleer çekirdekteki helyum veya tuz gibi diğer soğutucu maddeler lehine sudan tamamen kaçınan tasarımlardır. Bu reaktörler, diğer olasılıkların yanı sıra fosil yakıt tesislerini değiştirerek, temiz hidrojen üretimini güçlendirerek ve yenilenebilir enerjiyi güçlendirerek karbondan arındırma hedeflerine ulaşılmasına yardımcı olma potansiyeline sahiptir. Yozgat içinde bu yeni nesil reaktör kurulumu mümkündür.
Suyu az olan Yozgat’a su ihtiyacı duymayan yeni nesil reaktör ve yakıt üretim tesisleri kurulmalıdır.
2-YENİ NESİL REAKTÖRLER
Ana hatları ile iki sınıfa ayırabiliriz. Termal reaktör ve Hızlı reaktörler, reaktörler, ( Fast Nötron Reaktor), hız lı spektrumlu reaktör veya basitçe hızlı reaktör de denir. Zincirleme fisyon reaksiyonunun, termal nötron reaktörlerinde kullanılan yavaş termal nötronların aksine, hızlı nötronlar (ortalama olarak 1 MeV'nin üzerinde enerji taşıyan) tarafından sürdürüldüğü bir nükleer reaktör kategorisidir . Hızlı Yavaş reaktörler, veya termal nötron kullanan (ortalama olarak 1 MeV'nin altında enerji taşıyan) bir nükleer reaktördür. Fisyon tarafından yayılan nötronların yakıt tarafından yakalanma olasılığını artırmak amacıyla yavaşlatmak için nötron moderatörü kullanırlar. Küçük modüler reaktörler (SMR'ler) genellikle 10 megawatt (MWe) ile 300 (MWe)arasında elektrik üreten nükleer reaktörler olarak tanımlanır. SMR'ler, inşaatın öngörülebilirliğini artıran ve inşaat maliyetlerinde ve teslimat sürelerinde potansiyel düşüşlere yol açan çeşitli teknik özellikler sunar. Mevcut nesil reaktörlerin inşasında büyük maliyetleri nedeniyle zor durumda olan nükleer enerji endüsrisi, IV.Nesil Reaktörler diye de adlandırılan, geleneksel reaktörlerin daha küçük versiyonlarından her şeyi içeren geniş bir kategori olan “gelişmiş” daha kısa sürede yapılabilen “yeni nesil” reaktör tasarımlarına bağlamıştır.
Devamı Yarın...
