Çapanoğlu Camii Yozgat’ın merkezî bir yerinde, Cumhuriyet Meydanına yakın bir mekanda İstanbulluoğlu mahallesindedir. Genelde halk arasında Büyük Cami veya Ulucami diye bilinir. Osmanlı İmparatorluğunun son döneminde Avrupa etkisinde ortaya çıkan Türk mimari tarzının Anadolu’daki önemli örneklerindendir.
Çapanoğlu Camii, Osmanlı döneminin Bozok Sancağı valisi Çapanoğlu Mustafa Bey tarafından 1779 tarihinde Yozgat il merkezine yaptırılan bir camidir. Cami halk arasında “Büyük Cami” veya “Ulucami” diye isimlendirilmektedir. Yozgat çarşısı, Büyük Camii etrafında kurulmuş olup merkezi bir noktadadır.
İki ayrı tarihte inşa edilen caminin ilk inşa edilen bölümüne “iç cami”, sonrasında inşa edilen bölümüne ise “dış cami” denilmektedir.
İç cami denilen ve binanın güney parçasını teşkil eden bölüm, harimin orta kapısının üzerindeki iç kitâbeye göre Bozok sancağı valisi Çapanoğlu Mustafa Bey tarafından 1193 (1779) yılında yaptırılmıştır. Bu bölüme kuzeyden eklenmiş olan ve “dış cami” diye anılan mekân ise günümüzdeki giriş revakına açılan kapı üzerindeki kitâbeden anlaşıldığı üzere Mustafa Bey’in kardeşi Süleyman Bey tarafından 1208’de (1793-94) inşa ettirilmiştir.
Caminin dört tarafı bir avlu duvarı ile çevrilidir. 1964 yılında, avlunun doğu ve batı taraflarındaki anıtsal kemerli kapılara kuzey tarafında üçüncü bir kapı eklenmiştir. Cami kalem işi süslemelerle zengin bir şekilde dekore edilmiştir. Harim duvarlarında, üst duvarlarda, kemerlerde ve iç ve dış camilerin tonozlarında mermeri taklit eden resimler vardır. Tarihi taş süslemeleri ile dikkat çeken camii büyük sütunlarla desteklenmiştir.
Camide yoğun olarak kalem işi süslemeler görülmektedir. İçeri cami ve dışarı caminin harim duvarları, üst duvarları, kemer kavsi ve karınlarında mermer taklidi boyamalar yer almaktadır.
Dışarı caminin ana kubbe içinde ve pandantiflerinde (kubbeyi taşıyan kemerlerle kubbe kaidesinin arasını kapatan ve kare plandan kubbenin dairevi kaidesine geçmeyi sağlayan küre parçası biçimindeki (üçgen köşelik) kıvrık dallar, yapraklar, çiçek ve meyve tasvirleriyle yapılan süslemeler dikkat çekicidir.
Dış camiden asıl harime girişteki yapının ilk taç kapısı, zengin ve görkemli bir kompozisyon oluşturmuştur. Akantus yaprakları, C ve S kıvrımları, deniz kabuğu motifleri mihrap çevresini taçlandırmaktadır. Minber ise renkli damarlı mermerlerden, barok motiflerinin de yer aldığı çeşitli şekillerle bir mücevher gibi süslenmiştir.
İç dekorasyonunda ve mimari bölümlerinde Batı sanatının etkisini gösteren bu yapı, Türk Barok' unun Anadolu'daki önemli örneklerindendir
İlk olarak Divanlı köyüne sonra Yozgat’a gelen Çapanoğulları Yozgat’ ta bu cami yaptırmaya karar vermiştir. Caminin olmasını istedikleri yer ise sazlık, bataklık bir yerdir. Bu bataklıktan kurtulmak için bataklığa yün ve ardıç basılmıştır.
Caminin temelini atıp duvarlarını yükselten cami ustası Çapanoğlu'ndan habersiz Yozgat'tan ayrılır. Yozgat’a dört yıl boyunca dönmez. Bu duruma sinirlenen Çapanoğlu ustanın bulunması için her yere haber salar ve hatta bulunduğunda öldürülmesini emreder.
Devamı Yarın
